«Քաշաթաղի, Մարտակերտի շրջանների գետերի ջրային պոտենցիալը գնահատվում է»

Բնական ամենաթանկարժեք պաշարներից մեկը՝ ջուրը, առանձնակի կարևորություն ունի ցանկացած երկրի կյանքում։ Շահում է այն երկիրը, որը ժամանակին փորձում է կառավարել իր ջրային պաշարները։ ԼՂՀ կառավարությունը 2009-ից փորձում է ոչ միայն արդիականացնել քաղաքների ջրամատակարարման ու ջրահեռացման համակարգերը, այլև գույքագրում է եղածը։ Անցած տարի ԼՂՀ կառավարության պատվերով Երևանի ճարտարապետության, շինարարության պետական համալսարանը (ԵՃՇՊՀ) իրականացրեց «ԼՂՀ ջրամբարների տեխնիկական վիճակի համալիր հետազոտում և անվտանգության հայտարարագրման մշակում» ծրագիրը։ Ի՞նչ է այն և ընդհանրապես, ի՞նչ աշխատանքներ են իրականացվում։ Զրուցում ենք ԵՃՇՊՀ պրոռեկտոր, նշված ծրագրի ղեկավար ԱՐԵՍՏԱԿ ՍԱՐՈՒԽԱՆՅԱՆԻ հետ։

-Ծրագիրը երեքամյա է։ Այն մեկնարկել է 2012-ին՝ Սարսանգի ջրամբարի տեխնիկական իրավիճակի հետազոտմամբ։ Երեք տարում պետք է լիարժեք և ընդլայնված աշխատանքներ իրականացնենք փոքրիշատե կարևոր նշանակություն ունեցող ջրամբարներում՝ բացահայտելով դրանց տեխնիկական վիճակը։ Նկատենք, որ տարիներ շարունակ, ֆինանսական սուղ պայմաններից ելնելով, դրանց շահագործումն իրականացվել է ոչ պատշաճ կերպով, մինչդեռ ջրամբարներն ունեն ռազմավարական կարևոր նշանակություն երկրի տնտեսության, բնապահպանության և այլ ոլորտների զարգացման համար։ Այս խնդիրը կարևորելով՝ ԼՂՀ կառավարությունը մեր առջև խնդիր դրեց բացահայտելու ջրամբարների տեխնիկական վիճակը, հասկանալու հնարավոր սպասելիքները և որոշելու անվտանգության աստիճանը։ Այդ աշխատանքներին զուգահեռ պահանջվել է ներկայացնել ջրամբարների անվտանգության ապահովման համար անհրաժեշտ միջոցառումների ցանկ։
Անցած տարի մենք համալիր հետազոտություն իրականացրինք Մատաղիսի, Վարանդայի և Խաչենի ջրամբարներում։ Մատաղիսի ջրամբարի տարողությունը 5,2 մլն խմ է, Խաչենի ջրամբարինը՝ մոտ 22 մլն խմ, Վարանդայինը՝ 10-12 մլն խմ։
-Նշված երեք ջրամբարներում հետազոտական աշխատանքներն ավարտված են, ի՞նչ վիճակում էին դրանք։
-Ավարտված են ոչ միայն հետազոտական աշխատանքները, այլև այդ աշխատանքների հիման վրա կազմվել են երեք ջրամբարների ինժեներա-տեխնիկական նախագծերը, որոնք մինչ այդ չկային։ ԼՂՀ կառավարությանն են ներկայացվել հետագա շահագործման ընթացքում պահպանման համար անհրաժեշտ առաջարկությունները։ Ինչ վերաբերում է այդ ջրամբարների առկա վիճակին, ապա պատկերը հետևյալն է. Մատաղիսի ջրամբարը գրեթե ամբողջությամբ լցված է ջրաբերուկներով, Վարանդայի ջրամբարում որոշակի թերություններ կան, որոնք առաջացել են ռազմական գործողությունների հետևանքով, իսկ Խաչենի ջրամբարը գտնվում է բավարար տեխնիկական վիճակում։
-Այդ ջրամբարները շահագործվո՞ւմ են։
-Բոլորն էլ շահագործվում են ոռոգման նպատակներով։ Գյուղատնտեսության զարգացման համար դրանք լուրջ նշանակություն ունեն։ Վարանդայի ջրամբարն ապահովում է ներքին բիեֆի առափնյա հողատարածքների ոռոգումը, Մատաղիսինն այսօր ծառայում է էներգետիկական նպատակներով, Խաչենի ջրամբարը շատ կարևոր է Մարտակերտի հողերի ոռոգման համար։
-Ի՞նչ է նախատեսվում 2014-ին։
-Շուրջ 20 ջրամբարների տեխնիկական վիճակի հետազոտություն, և ինչպես մյուս ծրագրերի դեպքում, այս դեպքում ևս այն դիտարկվելու է համալիր կերպով, այսինքն, հետագա շահագործման անհրաժեշտ ծրագրեր պետք է ներկայացվեն։ Սակայն ամենադժվարն այն է, որ ոչ մի ջրամբարի հին նախագծեր չեն պահպանվել։ Այդ բացը մենք լրացնում ենք, ջրամբարներն ունենում են իրենց նախագծերը։
-Ճի՞շտ է, որ Սարսանգի ջրամբարի նախագիծը նույնպես չի պահպանվել։
-Այո։ Մենք տևական հետազոտություններից հետո բավականաչափ հարուստ նյութ կուտակեցինք ինչպես Սարսանգի, այնպես էլ մյուս ջրամբարների վերաբերյալ։ Առավելապես Սարսանգի ջրամբարի շուրջ ավելի ծավալուն հետազոտություն ենք կատարել։ ՈՒսումնասիրել ենք նաև սեյսմիկ ուժերի ազդեցությունը և շատ ավելի խոր հարցեր ենք դիտարկել, որոնք խիստ մասնագիտական են, և չէի ցանկանա ծանրաբեռնել ընթերցողին դրանցով։
-Ասում են, որ այս տարի ջրամբարներից հետո անցնելու եք Ղարաբաղի գետերի հետազոտությանը։ Ինչպիսի՞ հետազոտություն է իրականացվելու, և ո՞րն է դրա նպատակը։
-Իհարկե, ամեն ասած չէ, որ ճիշտ է, բայց այս դեպքում չեք սխալվում։ Մեզ հանձնարարված է գնահատել Քաշաթաղի, Մարտակերտի շրջանների գետերի ջրային պոտենցիալը։ Այս ուսումնասիրությունները շատ կարևոր են Ղարաբաղի տնտեսության հետագա զարգացման համար։ Առաջիկա օրերին տեղում իրականացնելու ենք չափագրման աշխատանքներ՝ տեխնիկական առաջադրանք ներկայացնելու համար։
-Պարոն Սարուխանյան, 2009-ին ԵՃՇՊՀ-ն Ստեփանակերտ և Մարտունի քաղաքներում իրականացրեց «Ջրահեռացման և ջրամատակարարման» ծրագիր։ Եթե չեմ սխալվում, այն ժամանակ էլ կազմվեցին ինժեներա-տեխնիկական նախագծեր, արվեցին առաջարկներ, որոնք ներկայացվեցին ԼՂՀ կառավարությանը։ Ի՞նչ արդյունք տվեցին դրանք։
-Այդ ծրագրով 2010-ին ավարտվեցին Ստեփանակերտի, իսկ 2011-ին՝ Մարտունի քաղաքի ջրամատակարարման և ջրահեռացման համակարգերի նախագծման աշխատանքները։ Պետք է ասեմ, որ Մարտունիում ամբողջությամբ ավարտված է ջրահեռացման և ջրամատակարարման համակարգերի շինարարությունը։ Եվ, ինչպես վկայում են տեղի շահագործող կազմակերպությունները, իրենք չափազանց գոհ են մեր աշխատանքից։ Այսօր Մարտունի քաղաքն ամբողջությամբ ապահովված է 24-ժամյա ջրամատակարարմամբ։ Մինչ համակարգի վերակառուցումը քաղաքը ջուր էր ստանում երեք ջրաղբյուրներից, որը չէր բավականացնում։ Ընդ որում, մեկը՝ խորքային հորից, մյուս երկուսը՝ ինքնահոս ջրատարներից։ Ներկայումս Մարտունի քաղաքի ջրամատակարարումը լիովին իրականացվում է վերանորոգված մեկ ջրաղբյուրից: Ինչ վերաբերում է Ստեփանակերտին, այստեղ նույնպես 24-ժամյա ջրամատակարարումն ապահովված է։

Զրուցեց
Հասմիկ ԹԵՐԶՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ